بازده نوری یا بهره وری نوری

بازده نوری یک منبع روشنایی بر دو اساس و دیدگاه مورد بررسی قرار گرفته و بیان می شود :

• میزان روشنایی تولید شده بر میزان توان مصرفی ، که در این حالت بازده نوری همان بهره ی نوری خواهد بود که

بر حسب لومن بر وات بیان می شود . ( مراجعه شود به {بهره ی نوری} ) یک پارامتر مهم در نورپردازی 

• میزان اثربخشی روشنایی تولید شده توسط منبع ، که به صورت درصدی بیان می شود .

برای توضیح مورد دوم نیاز به تعریف اثربخشی روشنایی است ؛ اثربخشی روشنایی درواقع میزان تاثیر نور و روشنایی بر قوه ی بینایی انسان است . با یررسی های انجام شده ، مشخص شده است که طول موج رنگ سبز(555 نانو متر) ، بیشترین تاثیر را بر روی چشم انسان (قوه ی بینایی) می گذارد . از آنجایی  که ایده آل ترین منبعی که بتواند؛  این طول موج از نور سبز را تولید کند ، 683 لومن بر وات ، بهره ی نوری دارد ؛ بنابراین ، مبنای بازدهی را همین عدد قرار میدهند و با تقسیم بهره ی نوری یک منبع روشنایی بر 683 و ضرب آن در 100 ، عددی نسبی بر حسب درصد دست می آید که به آن بازده نوری یک منبع روشنایی می گویند . به گونه ای دیگر ، می توان گفت ، هر چه این عدد ، درصد بالاتری داشته باشد ، یعنی بهره ی نوری آن بیشتر به 683 ( بهره ی نوری منبع نور سبز ) نزدیک است و این یعنی اینکه منبع روشنایی مورد نظر ، اثربخشی نوری بیشتری دارد .

البته باید گفت ، مفهوم بازده نوری یا بهره وری نوری بیشتر همان بهره ی نوری گفته شده در شماره 1 است ؛ یعنی همان نسبت شار نوری بر توان مصرفی . و عددی که به صورت درصدی بیان میشود ، همان میزان اثربخشی نوری منبع روشنایی است ، که به اشتباه آن را با بازده نوری یکسان فرض می کنند. در زیر جدول مشخصات برخی از لامپ های روشنایی آورده شده است .

 

جدول بهره نوری برخی از لامپ های روشنایی
دسته روشنایی	نوع منبع روشنایی	بهره نوری لومن بر وات	درصد اثربخشی
منبع روشنایی ایده آل	مونوکروماتیک 555 نانو متر	683	100 %
	جسم سیاه ، با دمای 5800 درجه کلوین	251	37 %
احتراقی	شمع	3/0	04/0 %
	چراغ نفتی (گرد سوز)	1 تا 2	15/0 تا 3/0 %
رشته ای	لامپ تنگستنی 15 وات ، 220 ولت	8	2/1 %
	لامپ تنگستنی 40 وات  ، 220 ولت	4/10	5/1 %
	لامپ تنگستنی 100 وات  ، 220 ولت	8/13	2 %
	لامپ تنگستنی 5 وات  ، 110 ولت	5	7/0 %
	لامپ تنگستنی 40 وات  ، 110 ولت	6/12	8/1 %
	لامپ تنگستنی 100 وات  ، 110 ولت	5/17	6/2 %
هالوژن رشته ای	لامپ هالوژن تنگستنی 100 وات ، 220 ولت	7/16	4/2 %
	لامپ هالوژن تنگستنی 200 وات ، 220 ولت	6/17	6/2 %
	لامپ هالوژن تنگستنی 500 وات ، 220 ولت	8/19	9/2 %
	لامپ هالوژن آی آر 120 ولت	7/17 تا 5/24	6/2 % تا 5/3 %
	لامپ هالوژن تنگستنی کوارتز 12 تا 24 ولت	24	5/3 %
	پروژکتور و لامپ عکاسی ( فوتوگرافیک)	35	1/5 %
لامپ دیود تابشی (ال ای دی)	لامپ ال ای دی ( LED  ) سرپیچی 120 ولت	102	9/14 %
	لامپ ال ای دی ( LED  ) سرپیچی 230 ولت با توان 11 وات	138	3/20 %
	لامپ ال ای دی ( LED  ) لوله های فلوروسنت 230 ولت با توان 5/21 وات	172	25 %
	لامپ ال ای دی ( LED  ) فسفری	260 تا 300	1/38 % تا 9/43 %
لامپ قوس الکتریکی	لامپ قوس الکتریکی کربن	2 تا 7	29/0 % تا 1 %
	لامپ قوس الکتریکی زنون	30 تا 50	4/4 % تا 3/7 %
	لامپ قوس الکتریکی زنون مرکوری	50 تا 55	3/7 % تا 8 %
	لامپ یو اچ پی	58 تا 78	5/8 % تا 4/11 %
	لامپ یو اچ پی همراه با رفلکتور برای پروژکتورها	30 تا 50	4/4 % تا 3/7 %
فلوروسنت	لامپ 32 وات ، تی 4 ، بالاست مغناطیسی	60	9 %
	لامپ فلوروسنت فشرده ، 9 تا 32 وات ، با بالاست مغناطیسی	46 تا 75	8 % تا 45/11 %
	لوله ای تی 8 با بالاست الکتریکی	80 تا 100	12 % تا 15 %
	پی ال اس 11 وات	82	12 %
	لوله ای تی 5	70 تا 2/104	10 % تا 63/15 %
	فلوروسنت القایی 70 تا 150 وات	71 تا 84	10 % تا 12 %
لامپ تخلیه گازی	گوگردی 1400 وات	100	15 %
	لامپ متال هالید	65 تا 115	5/9 % تا 17 %
	لامپ بخار سدیم فشار پایین	100 تا 200	25 % تا 29 %
	لامپ بخار سدیم فشار بالا	20 تا 10	12 % تا 22 %
	صفحه نمایش پلاسما	20 تا 10	3/0 % تا 5/1 %
لامپ روشنایی کاتودی	روشنایی القای الکترونی	30	5 %

خلاصه : بیشتر به میزان روشنایی تولید شده بر میزان توان مصرفی گفته میشود ، که در این حالت بازده نوری همان بهره ی نوری خواهد بود که بر حسب لومن بر وات بیان می شود .

 

مجله ی لوکس لایت